اداره دامپزشکی ساوه

به گزارش روابط عمومی سازمان دامپزشکی کشور، دکتر «علی‌صفر ماکنعلی» رئیس این سازمان امروز آدینه 8 اسفند با نگارش مقاله‌‌ای با عنوان «آنفلوانزای پرندگان در 5 پرسش»، مهمترین مشخصات بیماری آنفلوانزای پرندگان به عنوان یک عفونت ویروسی بسیار مسری و اقدامات سازمان دامپزشکی کشور بعنوان مرجع ذیصلاح و بازیگر اصلی در جلوگیری از شیوع این بیماری را توصیف کرد.

متن این مقاله به شرح زیر است:

 

مقدمه : 

آنفلوانزای پرندگان یک عفونت ویروسی بسیار مسری است که در پرندگان وحش و خانگی اتفاق می‌افتد. بازه های زمانی و مهاجرت پرندگان وحشی بر میزان خطر انتقال ویروس آنفلوانزا از حیات وحش به مزارع پرورش طیور و طیور اهلی تأثیر دارد. برخی ویروس های آنفلوانزای پرندگان باعث مرگ و میر بسیار  زیاد و در نتیجه خسارات اقتصادی بسیار زیادی می‌شود.  عامل این بیماری تحت شرایط خاصی می‌تواند به انسان منتقل شود. در اینجا مشخصات یک بیماری بسیار مسری و خطرناک  را ارائه می دهیم و اقدامات سازمان دامپزشکی کشور بعنوان مرجع ذیصلاح و بازیگر اصلی در جلوگیری از شیوع ویروس های آنفلوانزای پرندگان با بیماری زایی بالا را توصیف می‌کنیم.

1- آنفلوانزای پرندگان  چیست؟

آنفلوانزای پرندگان یک بیماری حیوانی بسیار مسری ناشی از ویروس های آنفلوانزای تیپ  A است که می تواند بسیاری از گونه های پرندگان وحش و خانگی را آلوده کند. ویروس های آنفلوانزای  پرندگان بر اساس ویژگی های دو پروتئین موجود در غشای ویروسی (ساختار خارجی ویروس) طبقه بندی می شوند: هماگلوتینین (16 زیرگروه با شماره از H1 تا H16 در پرندگان) و نورامینیداز (نه زیرگروه با شماره از N1 تا N9). تمام ترکیبات این دو پروتئین از لحاظ تئوری امکان پذیر است.

همچنین بسته به ویژگیهای ویروس از نظر حدت دو نوع ویروس وجود دارد: ویروسهای با حدت پایین بیماری زا  و ویروس های با حدت بالا  بیماری زا   .

در شکل بسیار بیماری زا، این بیماری به سرعت در پرندگان گسترش می‌یابد و باعث مرگ و میر بسیار بالایی می‌شود ، و خسارات اقتصادی قابل توجهی را برای صنعت طیور  ایجاد می‌کند. برخی از سویه های ویروس همچنین می‌توانند برخی از پستانداران مانند خوک، گربه و موش خرما را آلوده کرده و در برخی شرایط به انسان منتقل شوند.  بنابراین آنفلوانزای پرندگان  یک بیماری مشترک بین انسان و دام است.

2- آنفلوانزای  پرندگان چگونه منتقل می شود؟

طیور اهلی عمدتا توسط پرندگان وحش آلوده می‌شوند و واحدهای صنعتی  پرورش طیور توسط سایر مرغداری‌های آلوده،  آلوده می‌شوند. طیف گسترده ای از گونه های وحشی پرندگان به ویژه اردک ها و غازها ، خواه مهاجر باشند خواه غیر مهاجر، می‌توانند به طور بالقوه آلوده شوند.

طیور آلوده با یا بدون علائم اگر سویه ویروسی دارای خصوصیات انتقال انسان باشد می‌توانند انسان را آلوده کنند. عوامل متعددی از جمله جهانی سازی و تجارت بین المللی، روشهای پرورش  و مهاجرت پرندگان وحشی در پخش و گسترش این ویروس نقش داشته دارند.  

ویروس‌های آنفلوانزای تیپ  A دارای سطح "انعطاف پذیری" بسیار بالایی هستند و با تبادل ژن های خود و یا به دست آوردن جهش به طور مداوم تغییر می‌یابند: همه این حوادث ممکن است این ویروس ها را قادر به آلوده شدن گونه‌های جدید  از طریق پدیده "دور زدن " سیستم ایمنی بدن حیوان یا میزبان انسان کند  و بر شدت بیماری زایی ویروس افزوده می شود 

انتقال بین پرندگان می‌تواند به دلیل تماس نزدیک بین پرندگان - ترشحات تنفسی ، مدفوع - یا غیر مستقیم از طریق قرار گرفتن در معرض مواد آلوده - خوراک آلوده ، آب ، تجهیزات یا لباس صورت گیرد.  پویروس از طریق دستگاه تنفسی یا دستگاه گوارش وارد  بدن پرندگان  می‌شود.

3- علائم آنفلوانزای پرندگان چیست؟

بسته به شرایط مواجهه و حدت سویه نوع ویروس، دوره کمون بیماری می‌تواند از یک تا سه روز در یک پرنده باشد و دوره کمون در درون یک فارم طیور می‌تواند تا 14 روز طول بکشد. این بیماری علائم مختلفی را در پرندگان ایجاد می‌کند: اختلالات عصبی (فلج ، تشنج ، از دست دادن تعادل) ، اختلالات تنفسی، اختلالات گوارشی، تورم سر یا کاهش تولید تعداد تخم مرغ. این بیماری همچنین می تواند بدون علامت بالینی  باشد، در این صورت فقط از طریق آنالیزهای آزمایشگاهی قابل تایید تشخیص است. اشکال دیگری از تابلو بیماری  نیز وجود دارد مانند کاهش اشتها، کاهش تولید تخم مرغ ، علائم تنفسی کم و بیش گسسته و غیره آشکارمی شود. 

4- آنفلوانزای پرندگان در  کجا دیده می‌شود؟

آنفلوانزای پرندگان  در سراسر جهان با انواع سویه های  ویروس دیده می شود البته در مناطقی از جهان بیشتر رخ می دهد. از دهه 1950 ، رخدادهای متعددی  با شدت متفاوت با بیماری زایی بالا ویروس های آنفلوانزای پرندگان در مزارع پرورشی طیور در سراسر جهان گزارش شده است. از سال 1997 تا سال 2010 ، به دلیل رخدادهای وسیع در آسیا در پرندگان اهلی  و وحشی و به دلیل امکان انتقال از حیوان به انسان ، بحث های زیادی در مورد ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان A (H5N1) وجود داشت. در سالهای اخیر ، ویروس های H5N6 ، H5N5 و H5N8 به دلیل درجه حدت و توزیع گسترده آنها ، نه تنها در طیور بلکه در پرندگان وحشی نیز به طور گسترده ای ایجاد شده و باعث ایجاد نگرانی شده اند. در کشور ما H5N1,H5N2, H5N6,H5N8, H5N5 در طیور وحش، بومی و مزارع پرورش طیور شناسایی و مهار و مختومه شده است H5N6 در منطقه بوجاق و H5N5 در تهران در سیستم رصد و پایش شناسایی، مهار و مختومه گردیدند و کارایی سیستم مهار و مختومه سازمان دامپزشکی کشور بنحوی بوده که هیچ روستا و یا واحد صنعتی با این ویروس ها  درگیر نشده اند. 

5- برای پیشگیری  و کنترل ویروس های آنفلوانزای پرندگان  چه فعالیت هایی  انجام می‌شود؟

هیچ درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد. سازمان دامپزشکی کشور  برنامه ملی تخصصی  برای کنترل و ریشه کنی این بیماری دارد که در چهار نسخه ( نسخه شمال، نسخه مناطق با تراکم بالای مزارع مرغ تخمگذار  ، نسخه مناطق خاص پرندگان وحشی   و سایر مناطق است ) هر نسخه در 5 محور ( رصد و پایش_ برقرار سیستم شبکه تشخیص، برنامه های اقدام متعاقب گزارش و تایید رخداد_ آموزش و ترویج تخصصی – ارزیابی و عملکرد) متناسب با آن نسخه تدوین، ابلاغ و عملیاتی شده است . در نسخه استان های با تراکم بالای پرورش طیور تخم گذار و نسخه شمال، برنامه واکسیناسیون هدفمند پیشگیرانه صورت می‌پذیرد . هم اکنون در 19 نقطه کشور سیستم تشخیص مولکولی پیشرفته برای تایید تشخیص بطور شبانه روز برای دریافت نمونه و تشخیص  فعال هستند. کارایی سیستم رصد و پایش  سازمان دامپزشکی کشور  بنحوی است که عملیات تایید تشخیص در کمتر از 8 ساعت صورت می پذیرد.