میزگرد نقش تغذیه در سلامت روح و روان به میزبانی خبرگزاری فارس استان مرکزی برگزار شد(بخش اول)
تعادل و تنوع در برنامه غذایی لحاظ شود/ تغییر الگوی مصرف مهم‌ترین مشکل تغذیه‌ای کشور است کارشناسان و متخصصان علم تغذیه معتقد هستند دریافت غذا از تمام گروه‌های غذایی نقش موثری در سلامت روح و روان انسان برجای می‌گذارد.
به گزارش روابط عمومی اداره کل دامپزشکی استان مرکزی و به نقل از خبرگزاری فارس از اراک، تغذیه از نظر علمی عبارت است از علم چگونگی دریافت و استفاده بدن از غذا، همه انسانها برای زنده ماندن نیاز به آب و غذا دارند و اگر غذای مورد نیاز خود را به دست نیاورند، دیر یا زود خواهند مرد.
آگاهی از اصول صحیح تغذیه و اهمیت تغذیه برای تمامی افراد یک جامعه ضروری است، انسان با برخورداری از غذای مناسب می‌تواند نیازهای گوناگون خود از نظر فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی را تأمین کند، انسان برای تأمین اعمال حیاتی بدن مانند تنفس، گردش خون، حرکات عضلانی و انجام کار و فعالیت‌های روزانه به انرژی نیازمند است.
سلامتی و طول عمر انسانها وابستگی بسیار زیادی به نوع غذاها دارد، با توجه به اهمیت تغذیه و غذای سالم میزگردی با حضور عباس اسماعیلی معاون فنی مرکز بهداشت، نسرین یادگاری مسئول تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، مرتضی قاسمی معاون علوم پزشکی دانشگاه آزاد اراک، دکتر سیروس سلمان‌نژاد رئیس اداره نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی اداره کل دامپزشکی استان مرکزی و شیوا نیکوئیان کارشناس دفتر امور اجتماعی استانداری مرکزی به میزبانی خبرگزاری فارس استان مرکزی برگزار شد.
فارس: تغذیه سالم چیست و به چه تغذیه‌ای سالم گفته می‌شود؟
اسماعیلی: منظور از تغذیه سالم این است که از همه گروه‌های مواد غذایی به اندازه کافی و به مقدار لازم نه کمتر و نه بیشتر استفاده کنیم.
انسان در طول روز معمولاً یک اندازه نیاز و یک میزان مصرف دارد، یعنی در طول روز یک نیازی دارد که اگر برآورده شود در حد مصرف بدن، سوخت و ساز بدن تأمین می‌شود.
بدن انسان به یک میزان کالری مشخص و پایه در طول روز نیاز دارد که اگر بیشتر مصرف کند ایجاد چاقی و اضافه وزن می‌کند و اگر کمتر مصرف کند باعث سوء‌تغذیه و کمبود دسترسی بدن به ریزمغذی‌ها و درشت مغذی‌ها خواهد شد.
فارس: انسانها چگونه می‌توانند نیازهای غذایی خود را به صورت درست تأمین کنند؟
یادگاری: تغذیه مناسب و سالم یعنی خوردن مقادیر لازم و کافی از مواد غذایی به طوری که بتواند نیازهای بدن را به کالری، پروتئین، املاح، چربی‌ها و شاید بعضی از ریزمغذی‌هایی که مد نظر است، تأمین کند.
هرم غذایی یک الگوی خیلی خوبی برای همه اقشار جامعه است و اگر همه افراد یاد بگیرند که الگوی هرم غذایی داشته باشند و در طول 24 ساعت به صورت متنوع غذا بخورند می‌توان گفت نیازهای خود را برآورده کرده‌اند.
اگر افراد از گروه نان و غلات، میوه، سبزی، گوشت و تخم مرغ، گروه مغزها و حبوبات و گروه لبنیات به درستی استفاده کنند این نشان می‌دهد که تغذیه سالم دارند.
دو اصل تعادل و تنوع در تغذیه سالم باید رعایت شود یعنی اگر فرد از گروه نان و غلات استفاده می‌کند باید به اندازه مورد نیاز باشد، چراکه اگر بیش از اندازه باشد مطمئناً باعث چاقی می‌شود و اگر کمتر استفاده کرد عواقب زیادی برای سلامتی در انتظارش خواهد بود، متأسفانه گاهی دیده می‌شود افرادی که می‌خواهند رژیم بگیرند در وهله اول نان و برنج را حذف می‌کنند، این یعنی از هرم غذایی که الگوی غذایی است فراتر می‌روند و اولین تأثیر آن شکایت از ریزش مو و خراب شدن پوست است و این یعنی آن ویتامینی که در گروه نان و غلات قرار گرفته، متأسفانه به اندازه کافی به بدن نرسیده است.
اگر همه افراد هرم غذایی را رعایت کرده و به اندازه و متعادل و متنوع استفاده کنند خوب است، مثلاً برخی می‌گویند میوه و سبزی که ایراد ندارد و بیش از اندازه مصرف می‌کنند که این بر اساس نیاز افراد نیست و یا اینکه در شیر و لبنیات باید حداقل 2 واحد را مصرف کنند اما در ایران متأسفانه از حداقل هم کمتر مصرف می‌کنند.
در گروه گوشت و تخم مرغ، گروه مغزها و حبوبات باید به اندازه‌ای که مورد نیاز افراد است مصرف شود، البته میزان مصرف آن در گروه‌های سنی مختلف فرق می‌کند، هرم غذایی می‌تواند یک الگوی خیلی خوب برای همه افراد باشد و اگر همه افراد آن را رعایت کنند جامعه به سمت سلامتی پیش می‌رود.
نگرانی دیگری که در استان وجود دارد این است که میزان مصرف نمک در بین مردم بسیار بالا است یکی از بخش‌هایی که می‌تواند کمک مؤثری به کاهش سطح مصرف نمک کند دانشگاه‌ها هستند افرادی که غذای دانشجویی طبخ می‌کنند باید یاد بگیرند در غذایی که درست می‌کند مقدار بسیار کمی نمک مصرف کنند.
البته در برنامه تحول سلامت گفته شده کارشناس تغذیه ملزم هستند در خصوص بهبود غذای جوانان به تحقیق بپردازند مثلاً در خوابگاه‌ها و رستوران‌های دانشجویی نظارت داشته باشند، همکاران بهداشت محیط و تغذیه به مسئولان غذای دانشجویی یاد بدهند غذایی که طبخ می‌کنند کم‌نمک باشد و نمکدان سر میز قرار ندهند و از طعم دهنده‌های دیگر استفاده کنند و این می‌تواند کمک‌کننده باشد، هرچند بیشترین مشکل در مراکز شبانه‌روزی مدارس است و باید فرهنگ‌سازی از مدارس شکل بگیرد.
فارس: جایگاه تغذیه سالم در دامپزشکی کجاست و نقش دامپزشکی در تأمین غذای سالم چیست؟
سلمان‌نژاد: زنجیره تولید غذای سالم و تغذیه سالم در بحث دامپزشکی دارای حلقه‌های متعددی است که وظیفه دامپزشکی در این زنجیره به نوعی از مزرعه تا سفره را شامل می‌شود.
دامپزشکی وظایف بسیاری در حوزه تأمین غذای سالم مورد نیاز شهروندان دارد، همان‌طور که می‌دانید بخش قابل توجهی از غذای مردم از فراورده‌های دامی تأمین می‌شود و قطعاً برای داشتن غذای سالم باید دام سالمی هم داشت، در حوزه فراورده‌های دامی در ابتدا باید دام، خوراک سالمی داشته باشد، در این خصوص دامپزشکی وظایف متعددی دارد که از جمله تأمین نهاده و خوراک دامی است که برای دام استفاده می‌شود که باید از سلامت لازم برخوردار باشد، یعنی نهاده و خوراک دامی که مورد استفاده قرار می‌گیرد باید از نظر آلودگی‌های شیمیایی، میکروبی و حتی سموم پاک باشد.
همین طور در اماکن دامی و جایگاه پرورش دام هم باید رعایت اصول بهداشتی مدنظر قرار گیرد.
علاوه بر تأمین تغذیه مناسب برای دام بحث مراکز استحصال و فراوری نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، از جمله کشتارگاه‌های دام، کارگاه‌های قطعه‌بندی و فراوری که به منظور کاهش مخاطرات برای بحث سلامت مردم باید یک سری اصول بهداشتی در آنها رعایت شود، همچنین بازرسی و کنترل حین، قبل و بعد از کشتار، حلقه بعدی بحث حمل دام و گوشت است که باید تمام اصول بهداشتی در آن رعایت شود، حلقه آخر بحث مراکز نگهداری فراورده خام دامی است، یعنی مراکز عرضه که هم باید از نظر ساختاری و هم از نظر اصول بهداشتی مناسب باشد و فراورده‌ها و محصولاتی که به این مراکز عرضه می‌شود با مجوز دامپزشکی باشد.
فارس: در حوزه دانشجویی برای تأمین غذای سالم دانشجویان چه برنامه‌ای پیش‌بینی شده است؟
قاسمی: مهم‌ترین چیزی که باید در دانشگاه‌ها در نظر گرفت بحث رده سنی دانشجویان و اهمیت دادن به ارزش غذایی مورد نیاز بدن آنها در دوران جوانی و حتی در میانسالی است. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی 70 درصد علل مرگ و میر در سطح جهان مربوط به بیماری‌های غیرواگیر از جمله بیماری قلبی عروقی، بیماری دیابت، بیماری‌های تنفسی و سرطان است که منشا اصلی این چهار بیماری را سه عامل در نظر گرفتند که شامل بحث تغذیه، فیزیکولاکتیوی( فعالیت بدنی) و مصرف دخانیات است که با توجه به این عوامل بحث تغذیه در پیشگیری بیماری‌ها خصوصا در بیماری‌های قلبی عروقی اهمیت بسزایی دارد.
استفاده از فست فودها، نوشابه‌ها و سایر موادی که قند بسیار زیادی را دارند از مهم‌ترین عواملی است که باعث به خطر افتادن سلامت افراد می‌شود، لذا باید در دانشگاه آزاد همانند سایر ارگان‌ها در خصوص این مهم تدابیری اندیشیده است جامعه هدف دانشگاه افرادی هستند که بیشترین خطر را در ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی دارند، خصوصاً در بحث چاقی، بعضاً اتفاق افتاده به دلیل عدم اطلاع کافی از اهمیت مصرف مواد غذایی دانشجو صبحانه کافی مصرف نمی‌کند و به جای آن یک کیک می‌خورد که همین عامل باعث چاقی می‌شود، قند خون و ترشح انسولین زیاد می‌شود و بعد از آن بلافاصله افت قند خون مجدد صورت می‌گیرد که این عامل باعث سیری کاذب و مجددا گرسنگی می‌شود و چاقی بیش از حد رخ می‌دهد.
تعادل و تنوع را در نظر گرفت و باید در برنامه غذایی دانشجویان این تعادل و تنوع به درستی رعایت شود.
فارس: مهم‌ترین مشکل تغذیه‌ای کشور چیست؟
نیکوئیان: تغییر الگوی مصرف مهم‌ترین مشکل تغذیه‌ای کشور است، به طور مثال بارها نسبت به کاهش 14 درصدی مصرف شیر در جامعه هشدار داده شده و در نهایت برنامه ملی اجباری شدن غنی‌سازی شیر با ویتامین D در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفت که البته باید بخش حمایتی و یارانه‌ای برای این موضوع هم از سوی دولت ارائه شود.
همان‌طور که می‌دانید شیر منبعی مهم در تأمین کلسیم و پروتئین مورد نیاز بدن است و مصرف این ماده غذایی مهم برای جلوگیری از پوکی استخوان مطرح است، این مسئله هم قابل ذکر است که در حال حاضر بیماری‌های غیرواگیر مهم‌ترین عامل مرگ و میر در کشور به شمار می‌روند.
دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان‌ها مهم‌ترین عامل خطر آنها، الگوی غذایی مردم است، هم‌اکنون نمک، مواد قندی و شیرین، نوشابه‌ها، فست‌فودها بی‌رویه مصرف می‌شوند و در مقابل مصرف سبزی‌ها و میوه‌ها و تحرک مردم کاهش یافته است، حدود 60 درصد مردم کشور اضافه‌وزن و چاقی دارند.
اضافه‌وزن و چاقی خطر ابتلا به دیابت، سرطان‌ها و فشارخون و بیماری‌های قلبی و عروقی را بیشتر می‌کند، امروز حتی شاهد روند افزایشی چاقی در کودکان زیر 5 سال و سنین مدرسه هستیم که دلیل اصلی آن مصرف نوشیدنی‌های شیرین و فست‌فودها و نوشابه‌های گازدار است.
فارس: نقش تغذیه سالم با عمر انسان چیست و اصولا چه رابطه‌ای بین این دو برقرار است؟
اسماعیلی: بسیاری از بیماری‌های وابسته به تغذیه است، تغذیه نقش مهمی در سلامتی دارد در حال حاضر علت بیشتر مرگ و میرها بیماری‌های قلبی عرقی است حتی در کشورهای پیشرفته و ایران بیماری‌های قلبی عروقی چند عامل خطر دارد که به‌جز کم‌تحرکی، مصرف دخانیات و بالا بودن چربی خون از عوامل دخیل در ابتلا به این بیماری هستند.
یک بیماری دیگر هم که عمر انسان را کم می‌کند بیماری سرطان است که متأسفانه بسیار شایع شده و سومین عامل مرگ محسوب می‌شود، بخشی از سرطان‌ها به رژیم غذایی مرتبط است مثلاً مصرف زیاد نمک یا مصرف پائین فیبرها سبزیجات و میوه‌جات و... یا غلات بدون سبوس.
یکی از سرطان‌های شایع که در استان مرکزی وجود دارد سرطان دستگاه گوارش (روده بزرگ) است که وابسته به فیبر است، اگر افراد تغذیه صحیحی داشته باشند که سرشار از فیبر باشد حرکت دستگاه گوارش را تسریع می‌بخشد و از ایجاد سرطان روده بزرگ جلوگیری می‌کند.
مصرف مواد چرب در بعضی از سرطان‌ها نقش دارد، چاقی که تابع افزایش بیش از حد مواد غذایی است ارتباط مستقیمی با سرطان سینه دارد، مصرف بیش از اندازه نمک و قهوه زیاد دریچه فوقانی معده را شل کرده، اسید معده بالا برده و موجب سرطان معده و گاها مری می‌شود.
در بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان‌ها نوع تغذیه می‌تواند نقش مستقیمی داشته باشد و بالطبع با اصلاح آن می‌توان کاهش قابل ملاحظه‌ای در میزان شیوع سرطان‌ها شاهد بود.
با مصرف کم غذاهای پرکالری و چرب ( افزایش مصرف نمک باعث بالارفتن فشار خون می‌شود که عامل خطری جدی برای بیماری قلبی عروقی است) و افزایش دفعات مصرف سبزی و میوه می‌توان شاهد کاهش بسیار قابل ملاحظه‌ای در خصوص مرگ بود.
فارس: مواد مضر برای بدن چه زیان‌هایی دارد و چه خطراتی می‌تواند ایجاد کند؟
یادگاری: یکی از دغدغه‌هایی که در حال حاضر وجود دارد و مردم از آن گله‌مند هستند سرطان‌هاست که عمر را کوتاه می‌کند، مثلا سرطان خون اگر در یک جوان ایجاد شود عمرش را نصف می‌کند، در نظر عموم این موضوع شاید قسمت باشد اما از نظر پزشکی یکی از علت‌های آن تغذیه ناسالم است، هنگامی که فرد مواد مضر مصرف می‌کند ذره ذره این مواد در بدن جمع می‌شود و تشکیل سلول سرطانی می‌دهد، سلول سرطانی وقتی ایجاد شود کل متابولیسم بدن را تحت تأثیر قرار داده و باعث کاهش طول عمر می‌شود، براین اساس می‌توان گفت خوردن مواد غذایی مضر(همانند قسمت سیاه نان که کربوهیدرات سوخته بوده و تبدیل به ماده سمی می‌شود) عامل خطری برای ایجاد سرطان است.
افراد باید از روغن مایع برای پخت و پز و از روغن سرخ‌کردنی برای غذاهای سرخ شدنی استفاده کنند چراکه در صورت استفاده از روغن جامد میزان اسیدهای چرب خون بالا رفته و باعث می‌شود آن سلول کوچکی که در قلب است غذا دریافت نکند، وقتی این سلول غذا دریافت نکند عامل کربوهیدرات‌ها و ریزقندی‌ها دریافت نمی‌شود و آن سلول می‌میرد، ممکن است فرد زنده باشد اما ریزش مو دارد و این به معنای عدم دریافت غذاست و آرام‌آرام در اثر کشته شدن تک‌تک سلول‌ها فرد هم آرام‌آرام عمرش کوتاه و دچار مرگ زودرس می‌شود.
مواد غذایی مضر از جمله شکر و نمک می‌تواند در عمر انسان اثرگذار باشد، در بحث سالمندی و عمر طولانی باید کیفیت زندگی هم افزایش پیدا کند که یکی از عوامل مؤثر در آن بهبود تغذیه است.
حبوبات جایگزین خوبی برای گوشت است، تمام پروتئین موجود در گوشت در حبوبات یافت می‌شود، در تغذیه باید اصل تنوع را رعایت کرد.
در مصرف روغن حیوانی که افراد سؤال زیادی در مورد آن دارند باید گفت این روغن برای فردی مناسب است که فعالیت زیاد داشته باشد و انرژی آن را مصرف کند و تحرک داشته باشد.
فارس: بازدیدهای دامپزشکی در حوزه سلامت غذایی شامل چه مواردی است؟
سلمان‌نژاد: دامپزشکی بر اساس وظایف قانونی خود به طرق مختلف در تمام حلقه‌های زنجیره غذایی در بحث تولید غذای سالم نظارت های بهداشتی خود را معمولاً بصورت بازدیدهای ادواری، روزانه و ماهیانه انجام می دهد و در طی آن بازرسین شبکه‌های دامپزشکی از تمام مراکز تولید، استحصال، فرآوری و عرضه بازدید و بازرسی می‌کنند، از طرفی کنترل بهداشتی مواد اولیه، فرایند تولید و محصول نیز توسط مسئولین فنی و ناظرین بهداشتی واحدها صورت می‌گیرد.
دامپزشکی همچنین به صورت ماهیانه از محصول نهایی با هدف کنترل فرایند تولید نمونه‌برداری ادواری انجام می‌دهد، پایش فلزات سنگین و سموم باقی‌مانده‌های داروها به صورت طرح ملی سالانه انجام می‌شود و نیز پایش باقی‌مانده آنتی‌بیوتیک در 10 درصد مرغداری‌های گوشتی نیز توسط دامپزشکی صورت می‌گیرد.
به صورت فصلی بحث تقلبات شیری مطرح می‌شود که عمدتاً پایش چربی، آب، افزودن نمک و شوینده‌هاست که محموله های ورودی و خروجی از طریق صدور و تایید تخلیه مجوز بهداشتی و قرنطینه ای حمل کنترل می شود.
فارس: نظارت بر غذای دانشجویی چگونه انجام می‌شود و ارتباط بین غذای سالم و سلامت چیست؟
قاسمی: دفتر تغذیه وزارت بهداشت برنامه‌های تغذیه‌ای و دستورالعمل‌هایی را مشخص و به تمامی ارگان‌های مربوطه ابلاغ کرده است که بر اساس آن هم در سلف‌سرویس و هم در خوابگاه‌های دانشجویی نظارت‌ها انجام و گزارش‌های دوره‌ای منتشر می‌شود.
درست است که تغذیه با طول عمر رابطه دارد، اما در افزایش طول عمر تنها بحث تغذیه مطرح نیست و نمی‌توان گفت در این خصوص دقیقاً یک رابطه علت و معلولی وجود دارد قطعاً سایر عوامل هم دخیل هستند و در طول عمر افراد تأثیر می‌گذارند.
همان‌طور که می‌دانید گوشت گوساله اضطراب‌آور است و خود به خود روی طول عمر اثر دارد، اما این تنها مصرف نوع تغذیه نیست که در طول عمر اثر می‌گذارد، عوامل بسیاری با عمر انسان در ارتباط هستند، بر این اساس برای بررسی طول عمر باید مجموعه یا عواملی را در نظر گرفت و رابطه آنها را در کنار تغذیه در طول عمر بررسی کرد.
فارس: اجرای سند ملی تغذیه و امنیت غذایی به کجا رسیده است؟
نیکوئیان: سند یاد شده در اواخر سال 1391 تنظیم شده و به تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شده است اما هنوز در دستور کار شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور که به ریاست رئیس‌جمهور تشکیل می‌شود، قرار نگرفته است.
64 درصد زنان و 54 درصد مردان کشور چاق هستند، یعنی حدود 60 درصد مردم کشور دچار اضافه‌وزن هستند، از هر پنج ایرانی یک نفر دارای مشکل فشارخون بالا است.
سرانه مصرف نوشابه‌های گازدار 42 لیتر در سال است، 88 درصد مردم ریز فاکتور تغذیه ناسالم دارند و ایرانی‌ها دو برابر بیشتر از مردم جهان نمک مصرف می‌کنند، این‌ها همه یعنی اینکه مهم‌ترین مشکل تغذیه‌ای مردم تغییر الگوی مصرف غذایی است، اما واقعاً وضعیت غذایی مردم درست نیست و مردم به غذا اهمیت نمی‌دهند.
این‌ها همه مواردی است که سبب شده تا سند ملی تغذیه و امنیت غذایی که یک بار در سال 92 به تصویب رسید اما اجرایی نشد بار دیگر در دستور کار قرار بگیرد و برای اجرایی و نهایی شدن چشم به رأی رئیس‌جمهور و شورای عالی امنیت غذایی بدوزد.
فارس: مضرات لاغری و چاقی بیش از حد و استفاده از داروهای لاغری و چاقی چیست؟
اسماعیلی: بر اساس آمار در سال 88 اضافه‌وزن، چاقی و لاغری استان از متوسط کشوری بالاتر بود و بر اساس بررسی‌های سال 95 وضعیت استان نسبت به کشور بهبود یافت، اما در افراد بالای 18 سال 57 درصد میزان اضافه‌وزن و چاقی وجود دارد در حالی که در کشور 59.3 درصد است و نشان می‌دهد فعالیت‌ها جواب داده، اما روند کلی جامعه رو به افزایش است.
قدر مطلق چاقی در کشورهای کم‌درآمد و فقیر بیشتر از کشورهای پردرآمد رو به افزایش است، یعنی فرهنگ کنترل وزن وابسته به میزان پیشرفت جامعه است، جامعه پیشرفته به خاطر کنترل بیماری‌ها وزن را نیز کنترل می‌کند.
جمعیت بالای افراد دارای اضافه‌وزن در کشور مثل جمعیت کنکوری‌ها و خیلی از نیازهایی که انبوه می‌شود خواه‌ناخواه افرادی را که دنبال سوداگری هستند بیشتر می‌کند؛ امروزه دیگر چاقی مد نیست و مثل خیلی از کارهای دیگر افراد دنبال راه‌حل آسان و سریع هستند یعنی دنبال راهکار منطقی، قطعی و علمی نیستند و با زمینه‌ای که کاهش سرمایه اجتماعی از نظر اعتماد به مجاری رسمی دارد مردم به دنبال شبکه‌های اجتماعی هستند، این نوع برخورد با چاقی و اضافه‌وزن تابع شده با نشریات زرد یا مثلاً مدل‌ها را در نظر می‌گیرند سلبریتی‌ها را پیگیری می‌کنند اما اگر به مراجع علمی مثلاً شبکه سلامت یا صحبت‌های کارشناسان در رادیو مراجعه کنند، این‌ها هیچ‌کدام روش‌های سریع را در نظر نمی‌گیرند، راه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از راحت‌ترین، علمی‌ترین و معطوف به نتیجه‌گیرترین راه‌ها این است که یک رژیم متعادل غذایی داشته باشد، یعنی اگر کسی که تحرک زیاد ندارد مصرف خود را کاهش دهد بهتر نتیجه می‌گیرد، نخوردن هم راحت‌تر و هم اقتصادی‌تر است ولی ما می‌خواهیم هم مصرف کنیم و هم وزن کم کنیم.
یک رژیم متعادل که شامل دریافت کمتر مواد غذایی است قاعدتاً پاسخ خواهد داد اما دنبال یک راه راحت هستیم و سراغ دارو می‌رویم، دارو در روند درمان چاقی جا دارد اما از یک مرزی به بعد. مثلاً برای فردی که چاقی‌اش به یک عامل جدی خطر تبدیل شده و از یک حدی گذشته به این راحتی با رژیم جواب نمی‌دهد و فرد ناگزیر به سمت دارو و جراحی می‌رود.
دارو راه‌حل اول نیست، افراد باید در وهله اول با رژیم متعادل و کم کردن مختصری از غذا و افزایش تحرک به وزن دلخواه خود برسند، اما به هر حال درمان دارویی هم پیش‌بینی شده و به شکل مناسب در جای خود پاسخ می‌دهد ولی استفاده نا به‌جا اثرات بدی دارد.
فارس: آیا غذای مناسبت در سلامت روح و روان هم تاثیرگذار است؟
یادگاری: بله طبق آمار سال 90 حدود 70 درصد مردم دچار کمبود مصرف ویتامین B خصوصاً B2 بودند که این نشان می‌دهد که یکی از فاکتورهایی که می‌تواند روی سلامت روان افراد اثرگذار باشد ویتامین B است که مردم آن را دریافت نکردند.
یکی از مواردی که در حال حاضر در سطح جامعه وجود دارد ارتباط تغذیه با استرس است، اگر ویتامین B یا پروتئین در انتقال‌دهنده‌ها وجود نداشته باشد مطمئناً پیام‌های خوبی هم به مغر نمی‌رسد و باعث ایجاد استرس و اضطراب می‌شود.
همچنین در جامعه کنونی فیبر دریافتی مردم بسیار پائین است و یکی از مواردی که می‌تواند فیبر مورد نیاز بدن را تأمین کند نان سبوس‌دار است اما اتحادیه نانوایی‌ها می‌گویند «مردم نان سفید را دوست دارند»، در صورتی که طبق آمار سال 90 مردم آگاهی‌شان نسبت به اینکه باید نان سبوس‌دار استفاده کنند بالا رفته و همین استفاده از نان سبوس‌دار می‌تواند شاخصه دریافت‌کننده ویتامین B باشد، اما از نظر عملکرد مشکل وجود دارد مثلاً اینکه نان سبوس‌دار خوب در دسترس مردم نیست، ولی اعتقاد داریم که اگر غذای روح هم مثل غذای جسم کامل باشد یعنی اعصاب و روان افراد پروتئین، ویتامین‌ها و املاح را به اندازه کافی دریافت کنند مطمئناً سلامت جسم که وجود دارد سلامت روان هم وجود خواهد داشت.
فارس: بحث استفاده از هورمون در مرغداری‌ها چیست؟
سلمان‌نژاد: هورمون تحت هیچ عنوان در مرغداری‌ها استفاده نمی‌شود چون اصلاً قیمت آن از نظر اقتصادی برای مرغدار به‌صرفه نیست و برای هر دوز آن حدود 50 تا 60 هزار تومان می باشد ولی اینکه مردم افزایش وزن و رشد مرغ را در یک مدت‌زمان خاص شاهد هستند به علت اصلاح نژاد، بحث تغذیه و عدم تحرک مرغ و برنامه‌های مدیریتی است که اعمال می‌شود از جمله تنظیم نور و دما و ... همچنین در رابطه با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، همان‌طور که مستحضرید هر حیوانی که بیمار می‌شود برای درمان نیاز به آنتی‌بیوتیک دارد و قبل از اینکه کشتار شود دوره منع مصرف آن رعایت می‌شود به خاطر همین است که در حوزه نظارتی دامپزشکی بحث پایش باقی‌مانده آنتی‌بیوتیک در 10 درصد مرغداری‌های گوشتی اجرایی می‌شود تا چنانچه اگر تخلفی صورت بگیرد جلوی آن گرفته شود، اما اینکه این پایش در همه مرغداری‌ها صورت بگیرد، به دلیل نبود امکانات و نیرو امکان‌پذیر نیست.
فارس: اهمیت تغذیه با سلامت روان دانشجویان چیست؟
قاسمی: تغذیه از نظر اسلام به اندازه‌ای مهم است که در سوره مائده به همین موضوع پرداخته و در 250 آیه این سوره خداوند به غذا قسم می‌خورد و می‌فرماید: «والتین و الزیتون».
تغذیه در اسلام آنچنان اهمیت دارد که وقتی شخصی نزد پیامبر (ص) می‌آید و می‌گوید «می‌خواهم دعایم مستجاب شود» پیامبر (ص) می‌فرمایند:« برو غذای خود را حلال کن»، یعنی حلال بودن غذا در مقابل حرام بودن آن چقدر اهمیت دارد، یا اصحای کهف زمانی که از خواب 300 ساله بیدار شدند گفتند: «برویم غذای حلالی پیدا کنیم» و این به خاطر این است که ارتباط خود را با معنویت از دست ندهند.
خداوند در آیه (اطعم من جوع و اطعم من خوف) بر مردم منت نهاده و می‌فرماید:« برای شما 2 چیز فرستادم که یکی از آن دو چیز نجات دادن از گرسنگی است.»
اما سلامت عبارت است از سلامت جسمی، روحی، روانی و اجتماعی، از نظر سازمان بهداشت جهانی اگر سلامت جسم داشته باشیم سلامت معنوی هم فراهم می‌شود دانشجویان نیز نیاز دارند به سلامت جسمی روحی، روانی، عاطفی و معنوی دست پیدا کنند که لازمه آن تغذیه سالم است.
فارس: سند ملی تغذیه و امنیت غذایی چگونه می‌تواند در بهبود تغذیه مردم مفید واقع شود؟
نکوییان: امنیت غذایی و تغذیه‌ای از عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت محسوب می‌شوند ناامنی غذایی و تغذیه‌ای علاوه بر تأثیر بر جسم تبعات اجتماعی و روانی نیز دارد، این سند مطابق با تعاریف امنیت تغذیه‌ای و امنیت غذایی و با مرور اسناد و برنامه‌های قبلی برنامه‌ای ملی برای ارتقای تغذیه و امنیت غذایی ایجاد می‌کند.
استانداری با همکاری دانشگاه علوم پزشکی سند امنیت غذایی را تدوین کرده که مرحله ابلاغ آن باقی‌مانده و در انتظار ابلاغ است، 14 دستگاه در این خصوص همکاری دارند که هرکدام وظایفی بر عهده دارند.
سند امنیت غذایی دستگاه‌ها را موظف می‌کند به اینکه وظیفه تعریف شده سازمان خود را به سمت امنیت غذایی سوق دهند یعنی دسترسی همه مردم به غذایی سالم، کافی و مغذی، به گونه‌ای که بتواند سلامت همه را تأمین و فراهم کند، همه دستگاه‌ها کار خود را انجام می‌دهند ولی همه وظیفه ذاتی دارند که غذایی سالم را تأمین کنند.
همه مدیران موظف هستند سلامت کارکنان خود را تضمین کنند، راهکارهای لازم ابلاغ و از آنها خواسته شده جلسات آموزشی را برگزار کنند.
معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی طرح رابطین سلامت اداری را در دستور کار دارد، معاونت اجتماعی دانشگاه نیز بحث پیام‌گذاران سلامت را دنبال می‌کند که فرهنگ‌سازی است.
کانون‌های سلامت محله در مناطق شهری راه‌اندازی شده و در روستاها نیز در دست پیگیری است که طی آن تلاش می‌شود فرهنگ‌سازی از خود مردم شکل بگیرد.
